[Zawgyi]
ဖုန္းလံုၿခံဳမႈအတြက္ သတိထားရမည့္ အခ်က္ (၇) ခ်က္
ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ဆန္ဘာနာဒီႏိုပစ္ခတ္မႈအတြင္း ေသနတ္သမားအသုံးျပဳခဲ့သည့္ iPhone ကို Apple မွကူညီ၍ unlock ျပဳလုပ္ရန္ FBI ၏ ေတာင္းဆိုမႈေၾကာင့္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူအမ်ားစုက လုံၿခဳံေရးကို အာ႐ုံစုိက္လာၾကသည္။
FBI အေနျဖင့္ အနာဂတ္တြင္ lock ျဖစ္ေနေသာ ဖုန္းမ်ား ကုိယ္ပုိင္နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ထိုးေဖာက္ရန္ ႀကိဳးစားမည္မွာ အေသအခ်ာျဖစ္သည္။ လတ္တေလာတြင္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ စိတ္ပူပန္သင့္ေသာ လုံၿခဳံေရးအႏၲရာယ္မ်ားစြာ ရွိေနသည္။
စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထားေသာ အခ်က္မ်ားကို သတိရွိရွိျဖင့္ ျပဳလုပ္ကာ တစ္ကုိယ္ေရ အခ်က္အလက္မ်ားကို ဖုန္းသူခိုးမ်ား၊ malware ႏွင့္ ေဘးအႏၲရာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး၏ရန္မွ လုံၿခဳံေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ဖုန္းကို လုံၿခဳံစြာ မသိမ္းဆည္းျခင္း
၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ဆယ္လ္ဖုန္း ၂.၁ သန္းခန္႔ ခိုးယူျခင္း ခံခဲ့ရေၾကာင္း သိရသည္။ အကယ္၍ သူခိုးတစ္ေယာက္က သင့္ဖုန္းကို ရရွိခဲ့လွ်င္ သင့္၏ လိပ္စာ၊ အလုပ္ခြင္၊ ဘဏ္၊ အေၾကြးဝယ္ကတ္အခ်က္အလက္၊ password မ်ားႏွင့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို သိရွိသြားမည္ ျဖစ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ လမ္းေလွ်ာက္သည့္္အခါတြင္ ဖုန္းကုိ ဂ႐ုတစိုက္ ထားသင့္သည္။ ခါးပိုက္ႏိႈက္မႈမ်ားစြာ ျဖစ္ပြားတတ္သည့္ လူအသြားအလာထူထပ္ေသာ ဧရိယာမ်ားတြင္ ႏိုးၾကားစြာေနသင့္သည္။ စမတ္ဖုန္းမ်ားကို အိတ္ သုိ႔မဟုတ္ ေရွ႕အိတ္ကပ္တြင္ထည့္ျခင္းျဖင့္ ခိုးယူခံရျခင္းအႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ဖုန္းကို unlock ျပဳလုပ္ထားျခင္း
စမတ္ဖုန္းတြင္ screen lock မျပဳလုပ္ထားသူမ်ားအတြက္ ယခုပင္ျပဳလုပ္ရန္ အႀကံေပးလိုသည္။ သုံးစြဲသူ၏ စမတ္ဖုန္းသည္ ခိုးယူျခင္းခံရပါက screen lock သည္ အေျခခံအက်ဆုံး ကာကြယ္မႈတစ္ခု ျဖစ္သည္။
Android စမတ္ဖုန္းတြင္ password, PIN သုိ႔မဟုတ္ swipe lock တို႔ကို အသုံးျပဳႏိုင္သည္။ PIN ႏွင့္ password မ်ားသည္ စာလုံးေရ ၄ လုံးထက္ ပိုမိုရွည္လ်ားၿပီး ခန္႔မွန္းရခက္ခဲေသာေၾကာင့္ ပိုမိုလုံၿခဳံသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ Android ဖုန္းမ်ားတြင္ fingerprint reader မ်ားျဖင့္ screen ကို unlock ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။ ၎သည္ လုံၿခဳံၿပီး လက္လွမ္းမီေသာ နည္းပညာျဖစ္သည္။ iPhone မ်ားတြင္မူ PIN ကို အသုံးျပဳႏိုင္သည္။ iPhone 5S ႏွင့္အထက္တြင္ပါဝင္လာေသာ Touch ID တြင္ ထိေရာက္ ႐ိုးရွင္းေသာ fingerprint lock ပါဝင္လာသည္။
ဖုန္းေပ်ာက္ဆုံးပါက ေျခရာမခံျခင္းi
ဖုန္းေပ်ာက္ဆုံးသြားသည့္အခါတြင္ ဖုန္း၏တည္ေနရာကို ေျခရာခံႏိုင္ၿပီး အေဝးမွ lock ျပဳလုပ္ကာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ဖ်က္ပစ္ႏိုင္သည္။ ထိုသုိ႔ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါနည္းလမ္းအတိုင္း ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။
Android တြင္ Google Settings app သို႔ဝင္ေရာက္၍ Security ကို tap ျပဳလုပ္ပါ။ ထို႔ေနာက္ Android Device Manager ေအာက္ရွိ “Remotely locate this device” ႏွင့္ “Allow remote lock and erase” တို႔ကို ဖြင့္ထားပါ။ အဆိုပါ setting ႏွစ္ခုျဖင့္ ဖုန္းကို ကြန္ပ်ဴတာေျမပံုမွ ေျခရာခံႏိုင္သလို ခိုးယူခံရျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ေနရာထားမွားသည့္ ဖုန္းမွ အခ်က္အလက္ကို ဖ်က္ႏိုင္သည္။
iPhone သုံးစြဲသူမ်ားႏွင့္ အျခား iOS gadget မ်ားအတြက္ Apple က ေျမပုံတြင္ iOS ထုတ္ကုန္မ်ား ရွာေဖြႏိုင္ၿပီး default အျဖစ္ပြင့္လာမည့္ Find My iPhone ပါဝင္သည္။ ထို႔ေနာက္ အေဝးမွေန၍ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရွင္းပစ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ Find My iPhone app တြင္းသုိ႔ log in ဝင္၍မွန္ကန္မႈ ရွိ၊ မရွိကို iCloud account ျဖင့္ ဝင္ေရာက္စစ္ေဆးႏိုင္သည္။
ဗိုင္းရပ္စ္ရန္မွ ကာကြယ္မႈမရိွျခင္း
Android ဖုန္းမ်ားသည္ malware ကူးစက္လြယ္ေသာ္လည္း Lookout, Avast သုိ႔မဟုတ္ TrustGo ကဲ့သုိ႔ app မ်ားျဖင့္ အႏၲရာယ္ရွိေသာ ပ႐ိုဂရမ္မ်ားကို scan ျပဳလုပ္ကာ ဖယ္ရွားႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ iPhone တြင္မူ malware ကူးစက္မႈမွာ ပုိုမိုေလ်ာ့နည္းသည္။
iPhone တြင္ malware သက္ေရာက္မႈရွိေသာ္လည္း antivirus app မ်ားမရွိေပ။ ထိုအစား Apple သည္ iOS တြင္ malware ဝင္ေရာက္ႏိုင္သည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားအတြက္ လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ patch မ်ားျဖန္႔ခ်ိေပးသည္။
အခမဲ့ Wi-Fi မ်ားအသုံးျပဳျခင္း
လုံၿခဳံမႈမရွိေသာ အခမဲ့ Wi-Fi ကြန္ရက္မ်ားသည္ သုံးစြဲသူ၏ အြန္လိုင္းလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္သည့္ အားနည္းခ်က္ ရွိသည္။ အဆိုးဝါးဆုံးမွာ ပြင့္ေနသည့္ Wi-Fi ကြန္ရက္သည္ အခ်က္အလက္မ်ား ခုိးယူရန္ ဒီဇိုင္းထုတ္ထားေသာ spoof ျဖစ္ႏိုင္သည္။
ေကာ္ဖီဆိုင္ သုိ႔မဟုတ္ ေလဆိပ္ရွိ အခမဲ့ Wi-Fi မ်ားမွာ လုံၿခဳံရွိေသာ္လည္း အေရးႀကီးအခ်က္အလက္မ်ား ျဖစ္ေသာ ဘဏ္ဝက္ဘ္ဆိုက္မ်ားကို အသုံးမျပဳသင့္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ သုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ မယုံၾကည္ႏိုင္ေသာ Wi-Fi ကြန္ရက္မ်ားကို အသုံးမျပဳသင့္ေပ။
စာသားမ်ားပါဝင္ေသာ လင့္မ်ားကို ႏွိပ္ျခင္း
Phishing နည္းလမ္းသည္ malware ျဖင့္ ဖုန္းကိုတိုက္ခိုက္ျခင္း သုိ႔မဟုတ္ တစ္ကုိယ္ေရအခ်က္အလက္မ်ား ရယူရန္အတြက္ မသမာသူမ်ားက အသုံးခ်ေလ့ရွိေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။
အကယ္၍ သင့္အေနျဖင့္ မသိကၽြမ္းသူတစ္ဦးထံမွာ က်ပန္းစာသားမ်ား ပါဝင္ေသာ လင့္ရရွိပါက click မႏွိပ္ပါႏွင့္။ ၎လင့္ခ္သည္ သင့္ထံမွ အခ်က္အလက္မ်ား ခိုးယူရန္ ႀကိဳးစားသည့္ ေထာင္ေခ်ာက္ တစ္ခုျဖစ္ႏိုင္သည္။ အဆိုးဆုံးအခ်က္မွာ ဖုန္းကို malware ျဖင့္ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး ဟက္ကာမ်ားထံသုိ႔ အခ်က္အလက္မ်ား ေပးပို႔ျခင္း ျဖစ္သည္။
ဖုန္းႏွင့္ app မ်ားကို update မျပဳလုပ္ျခင္း
ဖုန္းတစ္လုံးကို ႐ိုးရွင္းစြာ ကာကြယ္သည့္ နည္းလမ္းမွာ အဆင့္ျမႇင့္တင္မႈ ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ ဖုန္းတြင္ operating system update မ်ားကို download ျပဳလုပ္ျခင္းႏွင့္ app မ်ားကို အဆင့္ျမႇင့္တင္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ရမည္ ျဖစ္သည္။ ဟက္ကာမ်ားသည္ app ႏွင့္ software ဗားရွင္းအေဟာင္းရွိ အားနည္းခ်က္ကို အသာစီးရေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ update မ်ားတြင္ bug မ်ားစြာကို ျပဳျပင္ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စမတ္ဖုန္းသုံးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ အားနည္းခ်က္မ်ားစြာ မျဖစ္ေပၚေစရန္ ေနာက္ဆုံးေပၚ ဗားရွင္းကို အသုံးျပဳသင့္သည္။
Ref: CNET
…………
Source: Internet Journal
__________________
တင္သမွ်ဖတ္ရႈဖို ့ Page ကို Like ႏွိပ္ထား
ေပးပါေနာ္ Post ကိုအျခားသူငယ္ခ်င္းမ်ား
ဖတ္နိုင္ျမင္ေတြ႕နိုင္ေစရန္ Like and Share
လုပ္နိုင္ပါတယ္
ဖတ္ရႈအားေပးျခင္းအတြက္ေက်းဇူးပါ
______________
____________________________
. [Unicode]
ဖုန်းလုံခြုံမှုအတွက် သတိထားရမည့် အချက် (၇) ချက်
ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ဆန်ဘာနာဒီနိုပစ်ခတ်မှုအတွင်း သေနတ်သမားအသုံးပြုခဲ့သည့် iPhone ကို Apple မှကူညီ၍ unlock ပြုလုပ်ရန် FBI ၏ တောင်းဆိုမှုကြောင့် စမတ်ဖုန်းသုံးစွဲသူအများစုက လုံခြုံရေးကို အာရုံစိုက်လာကြသည်။
FBI အနေဖြင့် အနာဂတ်တွင် lock ဖြစ်နေသော ဖုန်းများ ကိုယ်ပိုင်နည်းလမ်းများဖြင့် ထိုးဖောက်ရန် ကြိုးစားမည်မှာ အသေအချာဖြစ်သည်။ လတ်တလောတွင် စမတ်ဖုန်းသုံးစွဲသူများအနေဖြင့် စိတ်ပူပန်သင့်သော လုံခြုံရေးအန္တရာယ်များစွာ ရှိနေသည်။
စမတ်ဖုန်းသုံးစွဲသူများအနေဖြင့် အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော အချက်များကို သတိရှိရှိဖြင့် ပြုလုပ်ကာ တစ်ကိုယ်ရေ အချက်အလက်များကို ဖုန်းသူခိုးများ၊ malware နှင့် ဘေးအန္တရာယ်အမျိုးမျိုး၏ရန်မှ လုံခြုံအောင် ကာကွယ်နိုင်သည်။
ဖုန်းကို လုံခြုံစွာ မသိမ်းဆည်းခြင်း
၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ဆယ်လ်ဖုန်း ၂.၁ သန်းခန့် ခိုးယူခြင်း ခံခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။ အကယ်၍ သူခိုးတစ်ယောက်က သင့်ဖုန်းကို ရရှိခဲ့လျှင် သင့်၏ လိပ်စာ၊ အလုပ်ခွင်၊ ဘဏ်၊ အကြေွးဝယ်ကတ်အချက်အလက်၊ password များနှင့် အချက်အလက်များကို သိရှိသွားမည် ဖြစ်သည်။
ထို့ကြောင့် စမတ်ဖုန်းသုံးစွဲသူများအနေဖြင့် မြို့ကြီးများတွင် လမ်းလျှောက်သည့််အခါတွင် ဖုန်းကို ဂရုတစိုက် ထားသင့်သည်။ ခါးပိုက်နှိုက်မှုများစွာ ဖြစ်ပွားတတ်သည့် လူအသွားအလာထူထပ်သော ဧရိယာများတွင် နိုးကြားစွာနေသင့်သည်။ စမတ်ဖုန်းများကို အိတ် သို့မဟုတ် ရှေ့အိတ်ကပ်တွင်ထည့်ခြင်းဖြင့် ခိုးယူခံရခြင်းအန္တရာယ်မှ ကာကွယ်နိုင်သည်။
ဖုန်းကို unlock ပြုလုပ်ထားခြင်း
စမတ်ဖုန်းတွင် screen lock မပြုလုပ်ထားသူများအတွက် ယခုပင်ပြုလုပ်ရန် အကြံပေးလိုသည်။ သုံးစွဲသူ၏ စမတ်ဖုန်းသည် ခိုးယူခြင်းခံရပါက screen lock သည် အခြေခံအကျဆုံး ကာကွယ်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။
Android စမတ်ဖုန်းတွင် password, PIN သို့မဟုတ် swipe lock တို့ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ PIN နှင့် password များသည် စာလုံးရေ ၄ လုံးထက် ပိုမိုရှည်လျားပြီး ခန့်မှန်းရခက်ခဲသောကြောင့် ပိုမိုလုံခြုံသည်။ တစ်ချို့ Android ဖုန်းများတွင် fingerprint reader များဖြင့် screen ကို unlock ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် လုံခြုံပြီး လက်လှမ်းမီသော နည်းပညာဖြစ်သည်။ iPhone များတွင်မူ PIN ကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ iPhone 5S နှင့်အထက်တွင်ပါဝင်လာသော Touch ID တွင် ထိရောက် ရိုးရှင်းသော fingerprint lock ပါဝင်လာသည်။
ဖုန်းပျောက်ဆုံးပါက ခြေရာမခံခြင်း
ဖုန်းပျောက်ဆုံးသွားသည့်အခါတွင် ဖုန်း၏တည်နေရာကို ခြေရာခံနိုင်ပြီး အဝေးမှ lock ပြုလုပ်ကာ အချက်အလက်များကို ဖျက်ပစ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်နိုင်ရန် အောက်ဖော်ပြပါနည်းလမ်းအတိုင်း ပြုလုပ်နိုင်သည်။
Android တွင် Google Settings app သို့ဝင်ရောက်၍ Security ကို tap ပြုလုပ်ပါ။ ထို့နောက် Android Device Manager အောက်ရှိ “Remotely locate this device” နှင့် “Allow remote lock and erase” တို့ကို ဖွင့်ထားပါ။ အဆိုပါ setting နှစ်ခုဖြင့် ဖုန်းကို ကွန်ပျူတာမြေပုံမှ ခြေရာခံနိုင်သလို ခိုးယူခံရခြင်း သို့မဟုတ် နေရာထားမှားသည့် ဖုန်းမှ အချက်အလက်ကို ဖျက်နိုင်သည်။
iPhone သုံးစွဲသူများနှင့် အခြား iOS gadget များအတွက် Apple က မြေပုံတွင် iOS ထုတ်ကုန်များ ရှာဖွေနိုင်ပြီး default အဖြစ်ပွင့်လာမည့် Find My iPhone ပါဝင်သည်။ ထို့နောက် အဝေးမှနေ၍ အချက်အလက်များကို ရှင်းပစ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ Find My iPhone app တွင်းသို့ log in ဝင်၍မှန်ကန်မှု ရှိ၊ မရှိကို iCloud account ဖြင့် ဝင်ရောက်စစ်ဆေးနိုင်သည်။
ဗိုင်းရပ်စ်ရန်မှ ကာကွယ်မှုမရှိခြင်း
Android ဖုန်းများသည် malware ကူးစက်လွယ်သော်လည်း Lookout, Avast သို့မဟုတ် TrustGo ကဲ့သို့ app များဖြင့် အန္တရာယ်ရှိသော ပရိုဂရမ်များကို scan ပြုလုပ်ကာ ဖယ်ရှားနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ iPhone တွင်မူ malware ကူးစက်မှုမှာ ပိုမိုလျော့နည်းသည်။
iPhone တွင် malware သက်ရောက်မှုရှိသော်လည်း antivirus app များမရှိပေ။ ထိုအစား Apple သည် iOS တွင် malware ဝင်ရောက်နိုင်သည့် အားနည်းချက်များအတွက် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ patch များဖြန့်ချိပေးသည်။
အခမဲ့ Wi-Fi များအသုံးပြုခြင်း
လုံခြုံမှုမရှိသော အခမဲ့ Wi-Fi ကွန်ရက်များသည် သုံးစွဲသူ၏ အွန်လိုင်းလုပ်ဆောင်ချက်များကို စောင့်ကြည့်နိုင်သည့် အားနည်းချက် ရှိသည်။ အဆိုးဝါးဆုံးမှာ ပွင့်နေသည့် Wi-Fi ကွန်ရက်သည် အချက်အလက်များ ခိုးယူရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော spoof ဖြစ်နိုင်သည်။
ကော်ဖီဆိုင် သို့မဟုတ် လေဆိပ်ရှိ အခမဲ့ Wi-Fi များမှာ လုံခြုံရှိသော်လည်း အရေးကြီးအချက်အလက်များ ဖြစ်သော ဘဏ်ဝက်ဘ်ဆိုက်များကို အသုံးမပြုသင့်ပေ။ ထို့ကြောင့် သုံးစွဲသူများအနေဖြင့် မယုံကြည်နိုင်သော Wi-Fi ကွန်ရက်များကို အသုံးမပြုသင့်ပေ။
စာသားများပါဝင်သော လင့်များကို နှိပ်ခြင်း
Phishing နည်းလမ်းသည် malware ဖြင့် ဖုန်းကိုတိုက်ခိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် တစ်ကိုယ်ရေအချက်အလက်များ ရယူရန်အတွက် မသမာသူများက အသုံးချလေ့ရှိသော နည်းလမ်းဖြစ်သည်။
အကယ်၍ သင့်အနေဖြင့် မသိကျွမ်းသူတစ်ဦးထံမှာ ကျပန်းစာသားများ ပါဝင်သော လင့်ရရှိပါက click မနှိပ်ပါနှင့်။ ၎င်းလင့်ခ်သည် သင့်ထံမှ အချက်အလက်များ ခိုးယူရန် ကြိုးစားသည့် ထောင်ချောက် တစ်ခုဖြစ်နိုင်သည်။ အဆိုးဆုံးအချက်မှာ ဖုန်းကို malware ဖြင့်ထိန်းချုပ်ပြီး ဟက်ကာများထံသို့ အချက်အလက်များ ပေးပို့ခြင်း ဖြစ်သည်။
ဖုန်းနှင့် app များကို update မပြုလုပ်ခြင်း
ဖုန်းတစ်လုံးကို ရိုးရှင်းစွာ ကာကွယ်သည့် နည်းလမ်းမှာ အဆင့်မြှင့်တင်မှု ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ စမတ်ဖုန်းသုံးစွဲသူများအနေဖြင့် ဖုန်းတွင် operating system update များကို download ပြုလုပ်ခြင်းနှင့် app များကို အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ရမည် ဖြစ်သည်။ ဟက်ကာများသည် app နှင့် software ဗားရှင်းအဟောင်းရှိ အားနည်းချက်ကို အသာစီးရလေ့ရှိသောကြောင့် ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် update များတွင် bug များစွာကို ပြုပြင်ထားသည်။ ထို့ကြောင့် စမတ်ဖုန်းသုံးစွဲသူများအနေဖြင့် အားနည်းချက်များစွာ မဖြစ်ပေါ်စေရန် နောက်ဆုံးပေါ် ဗားရှင်းကို အသုံးပြုသင့်သည်။
Ref: CNET
…………
Source: Internet Journal
kuantan Min Yar Zar
